Làm rõ khái niệm VBQPPL
Hiện nay về cơ bản hệ thống pháp luật
của Việt Nam đã được hình thành khá đầy đủ, góp phần quan trọng vào việc
thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nước, tạo cơ sở pháp lý
vững chắc cho công cuộc đổi mới nói chung và tiếp tục hoàn thiện hệ
thống pháp luật quốc gia nói riêng.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt
được, còn nhiều vấn đề đang đặt ra cần phải được giải quyết mà theo Bộ
trưởng Hà Hùng Cường là phải “khắc phục những tồn tại lớn đang cản trở
sự phát triển của đất nước”. Quan trọng là hiện lại có hai Luật khác
nhau cùng điều chỉnh lĩnh vực này là Luật Ban hành VBQPPL năm 2008 và
Luật Ban hành VBQPPL của HĐND, UBND năm 2004 mà qua thực tiễn triển khai
đã đến lúc cần thống nhất về một mối.
Trên cơ sở Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm
1992, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, Dự án Luật hợp nhất
sẽ xác định rõ thẩm quyền ban hành, hình thức, nội dung VBQPPL. Chẳng
hạn, nghiên cứu xem xét giảm bớt thẩm quyền ban hành VBQPPL của một số
cơ quan như Chủ tịch nước (phù hợp với Hiến pháp sửa đổi); Ủy ban Thường
vụ Quốc hội (chỉ ban hành VBQPPL trong trường hợp được Quốc hội ủy
quyền dưới hình thức Pháp lệnh và phải báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần
nhất); TANDTC, VKSNDTC. Đối với chính quyền địa phương, xem xét bỏ thẩm
quyền ban hành VBQPPL của HĐND, UBND cấp huyện và cấp xã.
Về hình thức VBQPPL, nghiên cứu xem xét
thực hiện chủ trương mỗi cơ quan có thẩm quyền chỉ ban hành VBQPPL dưới
một hình thức. Theo đó, không quy định loại nghị quyết của Quốc hội,
nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là VBQPPL; nghiên cứu, xem xét
sự cần thiết của nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội
hoặc giữa Chính phủ với cơ quan trung ương của tổ chức chính trị - xã
hội, thông tư liên tịch giữa các bộ, cơ quan ngang bộ, TANDTC, VKSNDTC;
bỏ hình thức chỉ thị của UBND các cấp…
Phát biểu về định hướng xây dựng này, Bộ
trưởng Hà Hùng Cường nhất trí phải thu gọn hình thức VBQPPL, song gọn
lại như thế nào thì cần nghiên cứu cụ thể. “Các nghị quyết về khoanh nợ,
giãn nợ thời gian qua thực ra là VBQPPL nhưng chỉ thực hiện trong một
thời gian ngắn thì ban hành bằng hình thức nghị quyết lại là cách hay” –
Bộ trưởng nói.
Đáng chú ý, Bộ trưởng nhấn mạnh là đến
lúc phải làm rõ được khái niệm VBQPPL. Bộ trưởng chia sẻ: “Lâu nay,
chúng ta vẫn cho rằng quyết định đặc xá là VBQPPL, nhưng tôi cho rằng
đây không phải là VBQPPL. Mặt khác, một số chủ thể như TANDTC, VKSNDTC
cũng trình dự án luật thì cần nghiên cứu, khảo sát xem có nước nào quy
định như vậy không”.
Đổi mới quy trình xây dựng, ban hành VBQPPL
Quy trình ban hành VBQPPL quy định tại
Luật 2008 và Luật 2004 bắt đầu bộc lộ những khó khăn, vướng mắc, bất cập
nhất định. Vì vậy, Luật hợp nhất dự kiến đổi mới theo hướng đơn giản
hóa, minh bạch, xác định trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức mà vẫn
bảo đảm tiến độ và chất lượng VBQPPL cũng như đảm bảo tính chặt chẽ
trong quy trình ban hành VBQPPL mà vẫn có sự linh hoạt trong một số
trường hợp nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn trong giai đoạn hoàn thiện
thể chế.
Bàn về đổi mới quy trình, Phó Chủ nhiệm
Văn phòng Quốc hội Nguyễn Sỹ Dũng nêu trình tự: Trước tiên, Bộ chuyên
ngành dứt khoát phải chứng minh được đâu là vấn đề nóng bỏng cần điều
chỉnh. Qua nghiên cứu vấn đề ấy phải phát hiện nguyên nhân, trong các
nguyên nhân có nguyên nhân nào xuất phát từ hành vi của con người thì
mới làm luật, làm chính sách. Cuối cùng mới trình Chính phủ để Chính phủ
ưu tiên xử lý.
Trưởng phòng Văn bản pháp quy (Sở Tư
pháp TP.Hà Nội) Đỗ Minh Sơn thì kiến nghị, Dự án Luật hợp nhất nên quy
định cho phép cơ quan soạn thảo dự án luật có thể rút văn bản khi đã
trình Quốc hội mà thay đổi căn bản so với đề xuất xây dựng.
Ngoài ra, việc xem xét, thông qua cũng
cần có sự linh hoạt hơn. Chẳng hạn, cơ chế của Hà Nội khá linh hoạt khi
cho phép gửi 3 loại văn bản gồm báo cáo của cơ quan chủ trì soạn thảo,
báo cáo thẩm định của cơ quan thẩm định, báo cáo thẩm tra của cơ quan
độc lập (Văn phòng Ủy ban) cho Chủ tịch HĐND xem xét, quyết định.
Theo Bộ trưởng Hà Hùng Cường, quy trình
ban hành VBQPPL hiện quá bất cập. Tới đây cần làm rõ ai có quyền trình
dự án luật, ai có quyền ban hành VBQPPL… Bên cạnh đó, Bộ trưởng khẳng
định phạm vi áp dụng của Luật này là không điều chỉnh quy trình tham gia
ký kết điều ước quốc tế. |
