9 năm và 21 tỷ
Ông
Lương Ngọc Phi (SN 1948, trú tại phường Quang Trung, TP.Thái Bình, tỉnh
Thái Bình) được coi là nạn nhân của vụ án oan lớn nhất tỉnh Thái Bình và
số tiền TAND tỉnh phải bồi thường cho ông Phi cũng là số tiền lớn nhất
mà cơ quan tố tụng phải bồi thường cho người bị oan sai từ trước đến
nay.
Trước
đó, ngày 1/5/1998, ông Phi bị khởi tố, bắt giam về tội “Trốn thuế” và
tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản XHCN”. Ngày 29/9/1999, bản án
sơ thẩm của TAND tỉnh Thái Bình tuyên phạt ông Phi tổng cộng 17 năm tù
giam cho 2 tội danh này.
Ngày
26/4/2000, bản án phúc thẩm của TANDTC tuyên ông Phi không phạm tội “Lạm
dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” và hủy bản án sơ thẩm đối với tội
“Trốn thuế” để điều tra lại. Sau khi điều tra lại, ngày 12/12/2003,
VKSND tỉnh ra quyết định đình chỉ điều tra và trả tự do cho ông Lương
Ngọc Phi. Ngay sau khi được minh oan, ông Phi đã tiến hành đòi bồi
thường với số tiền yêu cầu bồi thường là 54 tỷ đồng, chia đều cho hai cơ
quan TAND tỉnh và Công an tỉnh.
Qua 6
lần tiến hành thương lượng về số tiền bồi thường không thành, ông Phi đã
khởi kiện hai cơ quan này ra TAND TP.Thái Bình và đề nghị tách vụ kiện
thành hai vụ riêng. Vụ thứ nhất đòi bồi thường thiệt hại về tổn thất
tinh thần và thu nhập thực tế bị mất được xét xử năm 2009 đã tuyên buộc
TAND tỉnh phải bồi thường cho ông Phi trên 600 triệu đồng cho 35 tháng
bị giam oan.
Vụ thứ
hai đòi bồi thường thiệt hại về tài sản cũng như thiệt hại do không khai
thác được tài sản thì mãi đến tháng 8/2013 mới được đưa ra xét xử. HĐXX
bác yêu cầu khởi kiện của ông Phi đòi Công an tỉnh bồi thường và tuyên
buộc TAND tỉnh phải bồi thường cho ông Phi số tiền hơn 21 tỷ đồng vì đã
ra bản án oan, gây thiệt hại về tài sản cho ông.
Nhận
định về vụ án trên, tham dự Hội nghị đánh giá tình hình yêu cầu bồi
thường và giải quyết bồi thường trong hoạt động tố tụng do Bộ Tư pháp tổ
chức hôm qua – 3/12, bà Nguyễn Thị Thu Hằng (Viện Khoa học xét xử,
TANDTC) cho biết, đây là vụ án oan lớn cả về tính chất vụ việc ở thời
điểm ông Phi bị bắt lẫn sự phức tạp, gian truân suốt gần một thập kỷ đi
đòi bồi thường oan sai. Quá trình khởi kiện và yêu cầu đền bù của ông
Phi kéo dài từ năm 2004 đến năm 2013 cho thấy sự lúng túng, chậm trễ của
Nhà nước trong việc giải quyết yêu cầu bồi thường thiệt hại của người
bị oan sai.
Sẽ phát sinh nhiều yêu cầu bồi thường?
Tại hội
nghị, nhắc đến vụ án oan của ông Phi, Cục trưởng Cục Bồi thường Nhà
nước Nguyễn Thanh Tịnh cũng rất tâm tư khi mà thời gian gần đây, lĩnh
vực tố tụng hình sự phát sinh một số vụ việc nghiêm trọng, phức tạp.
Điển hình là vụ việc ông Nguyễn Thanh Chấn ở Bắc Giang được Quyết định
tái thẩm của Hội đồng Thẩm phán TANDTC tuyên hủy hai bản án hình sự sơ
thẩm và phúc thẩm đã tuyên ông Chấn phạm tội “Giết người” và phải chấp
hành hình phạt tù chung thân. “Liệu
những con số trên đã phản ánh thực chất được tình hình yêu cầu bồi
thường và giải quyết bồi thường trong hoạt động tố tụng hay chưa?. Liệu
còn những vụ việc nào có khả năng phát sinh yêu cầu bồi thường?” – ông
Tịnh nêu vấn đề và cho rằng cần tính đến sửa đổi, bổ sung một số quy
định của Luật nhằm tạo cơ chế thực sự thuận lợi, khả thi cho người dân
thực hiện quyền yêu cầu bồi thường.
Bà Hằng
phản ánh, Luật và Nghị định số 16/2010/NĐ-CP hiện không quy định rõ về
trường hợp yêu cầu bồi thường thiệt hại nhưng đương sự không cung cấp hồ
sơ, tài liệu do bị mất, khiến việc giải quyết bồi thường gặp nhiều khó
khăn. Vì vậy, bà Hằng kiến nghị cần quy định cụ thể hơn nhằm giải quyết
những trường hợp này cũng như xác định những căn cứ định giá, giám định
lại nếu hai bên không đạt được thống nhất trong xác định thiệt hại và
mức bồi thường thiệt hại.
Đến từ
VKSNDTC, bà Trần Thu Hiền đề xuất bổ sung quy định về thời gian cơ quan
nhà nước phải ban hành văn bản xác định hành vi của cán bộ, công chức là
trái pháp luật khi nhận được yêu cầu của công dân và quy định chế tài
đối với cơ quan nhà nước chậm trễ trong việc ban hành văn bản này; đồng
thời bổ sung chế tài đối với các trường hợp cá nhân, tổ chức có hành vi
giả mạo giấy tờ, tài liệu để yêu cầu bồi thường hoặc lợi dung việc yêu
cầu bồi thường nhằm mục đích vu khống, vụ lợi, làm giảm uy tín của cán
bộ, công chức và các cơ quan công quyền. |
