Còn phải xuất trình nhiều loại giấy tờ

Ông Nguyễn Kim Hồng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đánh giá thủ tục đăng ký hộ tịch, trong đó có đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài hiện nay vẫn còn hạn chế, bất cập, chưa tạo điều kiện tốt nhất để bảo đảm quyền đăng ký hộ tịch của công dân; việc cải cách thủ tục hành chính trong công tác hộ tịch chưa thực sự được quan tâm; việc áp dụng quy định của pháp luật còn máy móc nên trong một số trường hợp quyền lợi của người dân không được đảm bảo.

Ông Nguyễn Hòai Nam, Trưởng phòng Hành chính tư pháp, Sở Tư pháp Hà Nội cũng cho rằng, thủ tục đăng ký các loại việc hộ tịch còn quy định quá nhiều loại giấy tờ nên để đăng ký một sự kiện hộ tịch người dân phải nộp và xuất trình nhiều loại giấy tờ khác nhau.

Điều này cũng làm nảy sinh một hệ lụy tiêu cực khác trong thực tiễn là cán bộ đăng ký hộ tịch áp dụng pháp luật một cách máy móc, đặt niềm tin quá lớn vào các loại giấy tờ trong thủ tục đăng ký hộ tịch. Cán bộ hộ tịch chỉ căn cứ vào các giấy tờ đó để giải quyết việc đăng ký hộ tịch một cách thụ động.

Trong khi đó, các sự kiện hộ tịch phát sinh trong đời sống dân cư rất phức tạp, muôn hình muôn vẻ. Có những sự kiện hộ tịch xảy ra ngay trong địa bàn quản lý, cán bộ tư pháp - hộ tịch biết rõ về sự kiện đó nhưng không chủ động, linh hoạt giải quyết việc đăng ký hộ tịch mà vẫn yêu cầu người dân phải nộp đầy đủ các giấy tờ theo quy định.

Cũng theo ông Nam, trong một số trường hợp các quy phạm quy định về trình tự, thủ tục đăng ký hộ tịch nằm rải rác trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau đã gây khó khăn cho việc áp dụng pháp luật của cán bộ hộ tịch đặc biệt là cán bộ tư pháp - hộ tịch cấp xã.

Ví dụ: để giải quyết tốt việc đăng ký kết hôn, cán bộ tư pháp - hộ tịch tại một xã miền núi, biên giới phải nắm vững ba loại thủ tục đăng ký kết hôn áp dụng với ba nhóm đối tượng khác nhau và được quy định trong ba Nghị định khác nhau (Nghị định 158/CP, Nghị định số 32/2002/NĐ-CP và Nghị định số 68/CP).

Bên cạnh đó, một số thủ tục đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài quy định trình tự giải quyết còn phức tạp liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành khác nhau với thời hạn giải quyết dài làm cho người dân gặp nhiều khó khăn khi đăng ký và dễ dẫn đến việc cán bộ giải quyết lợi dụng để gây phiền hà, tiêu cực. Ví dụ: thủ tục đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài liên quan đến 4 cơ quan cùng tham gia giải quyết gồm: UBND cấp tỉnh, Sở Tư pháp, UBND cấp xã và cơ quan Công an cấp tỉnh (nếu phải xác minh)…

Cần rút ngắn thời gian giải quyết

Ông Nguyễn Hoài Nam đề xuất: Cần tiếp tục hoàn thiện các quy định về trình tự, thủ tục đăng ký hộ tịch theo hướng đơn giản hóa quy trình, giảm bớt thủ tục và rút ngắn thời gian giải quyết; đẩy mạnh cải cách hành chính, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân khi có yêu cầu đăng ký hộ tịch.

Còn ông Hồ Anh Vũ, Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao kiến nghị: quy định mới vừa phải có tính kế thừa, vừa phải điều chỉnh cho phù hợp với tình hình mới, công tác đăng ký và quản lý hộ tịch vừa phải đảm bảo công tác quản lý của nhà nước vừa phải đáp ứng các nhu cầu cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi tối đa cho người dân.

Một trong những đề xuất theo ông Vũ, là đối với một số việc đăng ký hộ tịch ở nước ngoài, cần quy định cho phép công dân đăng ký bằng cách gửi hồ sơ qua đường bưu điện để tạo thuận lợi và tránh tốn kém cho công dân.

Nhằm cải tiến thủ tục đăng ký, đơn giản hóa giấy tờ nhân thân của cá nhân, ông Trần Thất, Vụ trưởng Vụ Hành chính Tư pháp, Bộ Tư pháp cũng cho rằng cần cải tiến Giấy khai sinh của mỗi cá nhân theo hướng tích hợp tất cả các thông tinh tĩnh và thông tin biến động của cá nhân đó vào Giấy khai sinh dễ dàng cho việc cải cách thủ tục hành chính đồng thời bảo đảm sự kiểm soát của Nhà nước về nhân thân của cá nhân.