Đây cũng tiếp tục là vấn đề nhận được sự quan tâm tại cuộc họp báo cáo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường về Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật này diễn ra hôm qua (24/2).

Áp dụng với luật, pháp lệnh, một số nghị định và nghị quyết

Cùng nhiều điểm mới và yêu cầu cao hơn so với hai Luật hiện hành, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) năm 2015 đã quy định tách bạch quy trình xây dựng chính sách với quy trình soạn thảo VBQPPL. Trong đó, tập trung vào quy trình xây dựng chính sách, đánh giá tác động chính sách và thẩm định chính sách trong giai đoạn lập đề nghị xây dựng VBQPPL.

Theo quy định mới, việc xây dựng chính sách, đánh giá tác động chính sách và thẩm định chính sách phải được thực hiện trước khi soạn thảo VBQPPL. Đối với dự án luật, pháp lệnh do Chính phủ trình và nghị định thì chính sách còn phải được Chính phủ phê duyệt trước khi trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự án luật, pháp lệnh và trước khi soạn thảo nghị định.

Đặc biệt, nhằm bảo đảm chất lượng của đề nghị xây dựng VBQPPL theo đúng yêu cầu của Luật năm 2015, nhất là thẩm định từng chính sách trong đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh, Dự thảo Nghị định quy định Bộ trưởng Bộ Tư pháp thành lập các hội đồng tư vấn thẩm định để xem xét, cho ý kiến đối với các đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh, nghị định.

Quy trình lập đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh, nghị định được quy định chặt chẽ và bảo đảm thu hút sự tham gia của các đối tượng khác nhau trong xã hội, công chúng và nâng cao trách nhiệm của các chủ thể đề nghị xây dựng VBQPPL. Tương tự như ở cấp Trung ương, Dự thảo Nghị định cũng yêu cầu thành lập Hội đồng tư vấn thẩm định đối với đề nghị xây dựng nghị quyết của HĐND cấp tỉnh. 

Trường hợp báo cáo thẩm định khẳng định đề nghị xây dựng VBQPPL chưa đủ điều kiện trình Chính phủ hoặc UBND, Bộ Tư pháp hoặc Sở Tư pháp phải nêu rõ lý do và trả lại hồ sơ cho cơ quan lập đề nghị để chỉnh lý đề nghị và quyết định trình hoặc không tiếp tục trình Chính phủ hoặc UBND. Nếu cơ quan lập đề nghị quyết định tiếp tục trình thì gửi hồ sơ đã được chỉnh lý đến Bộ Tư pháp hoặc Sở Tư pháp để thẩm định lại.   

Cơ bản nhất trí với những quy định trên nhưng một số ý kiến đề nghị phải “phân vai” rõ cho từng cơ quan trong đánh giá tác động, thẩm định, thẩm tra và vai trò của tổ chức pháp chế để vừa thấy trách nhiệm của từng cơ quan vừa thuận lợi hơn trong bố trí kinh phí.

Bên cạnh đó, có ý kiến đặt vấn đề rằng khi nào các bộ, ngành, địa phương được bắt tay vào soạn thảo khi chính sách được Chính phủ thông qua sao cho giảm thời gian chờ đợi, liệu có nên cho phép soạn thảo ngay lúc được Chính phủ thông qua?

Đối với những câu hỏi này, Bộ trưởng Hà Hùng Cường nêu quan điểm là chỉ được soạn thảo khi chính sách được Quốc hội cơ bản đồng ý, không thể làm ngay thời điểm mới được Chính phủ thông qua và nhấn mạnh chưa có văn bản thẩm định thì chưa trình Chính phủ trình Quốc hội.

Bảo đảm nguồn lực xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật

Muốn xây dựng một hệ thống pháp luật tốt đòi hỏi phải xây dựng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm công tác xây dựng pháp luật và có chính sách đãi ngộ thỏa đáng. Xuất phát từ quan điểm nêu trên, Dự thảo Nghị định quy định về người làm công tác xây dựng pháp luật, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác xây dựng pháp luật theo hướng chuyển dần sang chuyên nghiệp hóa, đồng thời quy định cơ chế sử dụng chuyên gia, cộng tác viên vào một số hoạt động xây dựng pháp luật như xây dựng, đánh giá tác động, phản biện chính sách, kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa VBQPPL.

Ngoài ra, để bảo đảm kinh phí phục vụ cho công tác xây dựng VBQPPL và hoàn thiện hệ thống pháp luật theo mục tiêu và yêu cầu đổi mới của Luật năm 2005, đồng thời bảo đảm sự phù hợp với các quy định mới của Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, Dự thảo Nghị định quy định về các nguyên tắc bảo đảm kinh phí cho hoạt động xây dựng VBQPPL và hoàn thiện hệ thống pháp luật, hoạt động được chi và mục chi lớn, còn mục chi cụ thể và mức chi cụ thể sẽ được Bộ Tài chính quy định trong thông tư theo hướng tăng mức chi một cách hợp lý.

Đồng tình với những đổi mới trên, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính) Đặng Công Khôi băn khoăn quy định về nội dung chi đang quy định khá chi tiết tại Điều 193 Dự thảo Nghị định. “Ban soạn thảo nên cân nhắc có đưa nội dung chi vào không, tuy sẽ thuận trong hướng dẫn song nếu phát sinh thêm hoạt động thì không được chi. Có lẽ cần giảm bớt nội dung chi, tập trung những nội dung chi cần thiết, gắn với hoạt động để tăng mức chi” – ông Khôi đề xuất.